گروه مهندسی احیاء مناطق خشک و کوهستانی

 

ایران، با داشتن تنوع آب و هوایی دارای منابع طبیعی عظیم خدادادی است که بی توجهی به آنها، نه تنها تمامی پیشرفت ها در زمینه صنعتی، فنی، کشاورزی و ...  را تحت الشعاع قرار می‌دهد، بلکه باعث نابودی سرمایه گذاری ها، تخریب پوشش گیاهی و مراتع و بروز سیل های ویرانگر، فرسایش و هدررفت خاک، مهاجرت، مدفون شدن جاده ها و سایر خطوط ارتباطی، وقوع خشکسالی های متعدد و پرشدن مخازن سدها می شود و در نهایت ایجاد نابحنجاری های اجتماعی و نابودی بستر حیات و از بین رفتن امنیت غذایی و امنیت حیاتی را به ارمغان می آورد.

با توجه به اهمیت حفظ، احیاء و بهره‌برداری مناسب از منابع طبیعی، به منظور تربیت نیروی متخصص در زمینه مدیریت مراتع، آبخیزها و بیابان‌های کشور، گروه مهندسی احیاء مناطق خشک و کوهستانی در سال 1345 هجری شمسی راه‌اندازی گردید. در سال های اخیر با توجه به افزایش دخالت های انسانی و تغییر شرایط ادافیکی و اقلیمی نیاز به گسترش علمی این رشته و پاسخ گو کردن علم به نیازها و درخواست های اجتماعی، فعالیت‌ها در سه بخش مرتع‌داری، آبخیزداری و بیابان‌زدایی‌ ساماندهی گردید.

علوم ومهندسی آبخیز رشته ای است که هدف آن شناخت جامع حوزه آبخیز از نظر پتانسیل ها و محدودیت ها و در نهایت مدیریت جامع منابع آب و خاک با استفاده از روش های مدیریتی، بیولوژیک و فنی و مهندسی و مرتبط با محور قرار دادن آبخیزنشین یا انسان می باشد. این رشته به گونه ای برنامه ریزی شده است که دانش آموختگان قادر خواهند بود بعد از فراغت از تحصیل در مراکز تحقیقاتی و اجرایی در زمینه تهیه طرح های آبخیزداری، طراحی و اجرای سازه های مکانیکی و بیومکانیک، کنترل حرکات توده ای زمین، مدیریت سیلاب ها، خشکسالی ها، آبخیزداری شهری و سایر برنامه های مدیریت حوزه آبخیز فعالیت کنند.

در گرایش مرتعداری، دانش آموختگان بینش و آگاهی لازم در زمینه‌های شناخت سیمای سرزمین، اکوسیستم مراتع و روابط بین اجرای تشکیل‌‌دهنده آن (عوامل محیطی و پوشش گیاهی)، حفاظت، بهره‌برداری و اصلاح مراتع، مبارزه با فرسایش، خشکسالی و کنترل گرد و غبار، و توانمندی بهره برداری اقتصادی از اکوسیستم مرتعی مانند برداشت و فرآوری گیاهان اقتصادی را به دست می‌آورند. فارغ‌التحصیلان این رشته قادر خواهند بود در زمینه طرح‌های مرتع‌داری، طراحی و اجرای برنامه‌های اصلاحی بیولوژیک و بیومکانیک جهت بازیابی اکوسیستم های مرتعی، تعیین پتانسیل مراتع برای استفاده‌های چند منظوره مانند زنبورداری و گیاهان دارویی-صنعتی و سایر برنامه‌های مدیریت مراتع فعالیت کنند.

در گرایش بیابان‌زدایی، نظر به گسترگی اکوسیستم‌های شکننده مناطق بیابانی کشور و اینکه این مناطق بدلایل عدیده (عوامل انسانی و عوامل طبیعی) تحت تخریب سرزمین و بیابان‌زایی قرار گرفته‌اند، آشنا نمودن دانشجویان به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر بیابان‌زایی و آینده‌نگری موضوع و تلفیق معیارها و شاخص‌ها در راستای عملیاتی نمودن راهکارهای مقابله با پدیده بیابان‌زایی، فرسایش بادی، گردوغبار و کاهش اثرات ناشی از پدیده خشکسالی از اهداف اصلی این تخصص می باشد.

فارغ‌التحصیلان گروه می‌توانند در مراکز تحقیقاتی و ادارات منابع طبیعی و همچنین سازمان‌های مرتبط با منابع طبیعی شامل وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، سازمان محیط زیست، وزارت کشور و شهرداری ها به کار مشغول شوند. همچنین شرکت‌های مهندسین مشاور منابع طبیعی، عمران، کشاورزی و محیط زیست نیز از دیگر مواردی هستند که فارغ التحصیلان می‌توانند در آنها فعالیت کنند. 

نشریه مرتع و آبخیزداری (https://jrwm.ut.ac.ir) توسط گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی دانشگاه تهران مدیریت می شود. این نشریه با داشتن درجه اعتبار علمی-پژوهشی از کمیسیون بررسی نشریات کشور وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به شکل فصلنامه و به زبان فارسی منتشر می شود. هم اکنون این مجله با سال ها سابقه انتشار منظم دارای اعتبار ویژه ای در بین مجلات منتشر شده در زمینه مرتعداری و آبخیزداری است. نشریه مرتع و آبخیزداری با داشتن هیئت تحریریه شناخته شده ملی متشکل از اساتید ایرانی بنام دانشگاه های داخل، یک مجله معتبر علمی به شمار می رود. 

 
 

 

 

 

رسالت :

کمک به ایجاد جریان علمی – تخصصی برای توسعه (شکوفایی) توانمندی­ های حرفه ­ای مرتبط با مدیریت یکپارچه منابع طبیعی بر پایه استفاده از تجارب علمی داخلی و بین المللی با رویکرد های زیر:

  1. نهادینه سازی خرد جمعی برای حفظ و بهره­ برداری توسعه منابع طبیعی
  2. ارتقاء مهارت­ های تخصصی و توانمندی­ های بین رشته­ ای حرفه­ ای فارغ التحصیلان
  3. حفظ و توسعه فعالیت­ های دیپلماسی علمی

 

چشم انداز :

ارتقا مرجعیت علمی و مشاوره ای در سطح ملی و بین المللی مبتنی بر مسئولیت اجتماعی در برابر جامعه و طبیعت بر پایه تربیت نیروی خلاق و جریان ساز تأثیرگذار در حل مشکلات جامعه در بخش منابع طبیعی (مرتعداری، آبخیزداری و بیابان­ زدایی).

 

اهداف:  

  1. توسعه همکاری و ارتباطات با دستگاه های ذیربط به منظور حفظ، بهره برداری و احیاء منابع طبیعی 
  2.  حفظ مرجعیت علمی در سطح ملی و حرکت برای دستیابی آن در سطح منطقه
  3. ارتقاء کیفیت آموزشی با هدف افزایش قابلیت شغل­ یابی فارغ التحصیلان
  4.  ایجاد اکوسیستم های فناورانه و نوآورانه در حوزه منابع طبیعی
  5. ارتقاء توان تخصصی و مهارتی فارغ التحصیلان در حل مسائل و چالش های منابع طبیعی کشور

​​​​​​​

 

عکس نام و نام خانوادگی مرتبه علمی تخصص رخ نما CV
حسین آذرنیوند استاد اصلاح مراتع، اکولوژی و گیاهان دارویی https://profile.ut.ac.ir/~hazar https://rtis2.ut.ac.ir/cv/hazar/?lang=fa-ir
محمد جعفری استاد خاکشناسی مراتع، کنترل بیولوژیک فرسایش خاک، ارزیابی زمین https://profile.ut.ac.ir/~jafary https://rtis2.ut.ac.ir/cv/jafary/?lang=fa-ir
علی سلاجقه استاد مهندسی رودخانه، مهندسی حفاظت آب و خاک https://profile.ut.ac.ir/~salajegh https://rtis2.ut.ac.ir/cv/salajegh/?lang=fa-ir
شهرام خلیقی سیگارودی دانشيار اقلیم شناسی، هیدرولوژی    https://profile.ut.ac.ir/~khalighi https://rtis2.ut.ac.ir/cv/khalighi/?lang=fa-ir
علی طویلی استاد احیای بیولوژیک مرتع https://profile.ut.ac.ir/~atavili https://rtis2.ut.ac.ir/cv/atavili/?lang=fa-ir
محمدعلی زارع چاهوکی استاد جامعه شناسی گیاهی، بوم شناسی کمی، آمار در علوم محیطی https://profile.ut.ac.ir/~mazare https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mazare/?lang=fa-ir
علی اکبر نظری سامانی استاد ژئومرفولوژی، فرسایش و رسوب https://profile.ut.ac.ir/~aknazari https://rtis2.ut.ac.ir/cv/aknazari/?lang=fa-ir
آرش ملکیان استاد هیدرولوژی و مدیریت منابع آب  https://profile.ut.ac.ir/~malekian https://rtis2.ut.ac.ir/cv/malekian/?lang=fa-ir
مهدی قربانی استاد حکمرانی منابع طبیعی، مدل سازی و تاب آوری نظام های اجتماعی-اکولوژیک https://profile.ut.ac.ir/~mehghorbani https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mehghorbani/?lang=fa-ir
حسن خسروی استاد پایش و هشدار بیابان‌زایی و گردوغبار https://profile.ut.ac.ir/~hakhosravi https://rtis2.ut.ac.ir/cv/hakhosravi/?lang=fa-ir
طیبه مصباح زاده دانشیار فرسایش بادی، ژئومرفولوژی https://profile.ut.ac.ir/~tmesbah https://rtis2.ut.ac.ir/cv/tmesbah/?lang=fa-ir
سلمان زارع استادیار فرسایش بادی، بیابان زدایی https://profile.ut.ac.ir/~zaresalman https://rtis2.ut.ac.ir/cv/zaresalman/?lang=fa-ir
حمیدرضا کشت کار استادیار

سنجش از دور و GIS اکولوژی سیمای سرزمین، مدل سازی مکانی

https://profile.ut.ac.ir/~hkeshtkar https://rtis2.ut.ac.ir/cv/hkeshtkar/?lang=fa-ir
​​​​​ محمد انصاری قوجقار استادیار   https://profile.ut.ac.ir/~120764747  
اسماعیل علیزاده استادیار   https://profile.ut.ac.ir/~ealizadeh https://rtis2.ut.ac.ir/cv/ealizadeh/?lang=fa-ir

 

    اعضای هیأت علمی پیشکسوت و بازنشسته گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی

​​​​​​​
​​​​​​​

گروه آموزشی احیاء مناطق خشک و کوهستانی در حال حاضر در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ، بالغ بر 153 دانشجوی فعال دارد. دانشجویان مشغول به تحصیل تا پایان نیمسال اول سال تحصیلی 1403-1404 مشتمل بر 54 دانشجوی کارشناسی، 53 دانشجوی کارشناسی ارشد و 46 دانشجوی دکتری است.

رشته های فعال

نام رشته در دوره کارشناسی: مهندسی طبیعت

 نام رشته­ های دوره کارشناسی ارشد:

علوم و مهندسی آبخیز: چهار گرایش: آبخیزداری شهری، مهندسی سیلاب و رودخانه، حفاظت خاک و آب، مدیریت حوزه آبخیز  

مدیریت و کنترل بیابان: بدون گرایش

علوم و مهندسی مرتع: سه گرایش: گیاهان دارویی، مدیریت مرتع، اصلاح و احیاء  مرتع

نام رشته های دوره دکتری:

علوم و مهندسی آبخیز: دو گرایش : حفاظت آب و خاک ، مدیریت حوزه ی آبخیز

علوم و مهندسی مرتع

مدیریت و کنترل بیابان

فضاها و عرصه های پژوهشی گروه

گروه آموزشی احیاء مناطف خشک و کوهستانی از بدو تأسیس در دهۀ 1340 از امکانات عرصه­ای و میدانی و آزمایشگاهی برای آموزش و پژوهش بهره­گیری می­کرده است. در حال حاضر از 13 آزمایشگاه و کارگاره تخصصی به شرح جدول ذیل  برخوردار است و همچنین از عرصه های پژوهشی دانشکده منابع طبیعی در اکوسیستم جنگل هیرکانی و حوزه آبخیز کوهستانی طالقان و عرصه های طبیعی و همچنین همکاری نزدیک با مرکز تحقیقات بین المللی بیابان برای بسیاری از فعالیت های آموزشی و پژوهشی خود استفاده می­کند.

 

ردیف

نام فضای اموزشی پژوهشی

نوع فضای پژوهشی

مساحت

(متر مربع)

تاریخ تاسیس

سرپرست

نام کارشناس

1

هرباریوم گیاهان مرتعی

آموزش

50

1354

دکتر آذرنیوند

علیزاده

2

ژئومرفولوژی

آموزشی -پژوهشی

50

1352

دکتر نظری سامانی

-

3

دینامیک باد

پژوهشی

40

1396

دکتر مصباح زاده

-

4

خاکشناسی

آموزشی پژوهشی

170

1347

دکتر زارع

-

5

کارتوگرافی

آموزشی

60

1396

دکتر سلاجقه

-

6

سنگ و رسوبشناسی

آموزشی -پژوهشی

36

1384

دکتر نظری سامانی

-

7

حفاظت آب و خاک

آموزشی

60

1386

دکتر سلاجقه

-

8

فرسایش بادی

پژوهشی

60

1393

دکتر زارع

-

9

مهندسی رودخانه

پژوهشی

90

1393

دکتر سلاجقه

-

10

سیستم­های اکولوژیک- انسانی

آموزشی -پژوهشی

55

1394

دکتر قربانی

-

11

هواشناسی

آموزشی

40

1381

دکتر خلیقی

-

12

آنالیز و ارزیابی

آموزشی -پژوهشی

45

1387

دکتر ارزانی

آخشی

13

ایستگاه آموزشی تحقیقاتی گلینک- طالقان

آموزشی -پژوهشی

4 هکتار

1382

دکترنظری سامانی

ادیبی

14

آزمایشگاه کشت و تکثیر و گلخانه

آموزشی -پژوهشی

80 متر مربع

1374

دکتر طویلی

-

 

​​​​​​​

 

 گروه آموزشی احیا مناطق خشک و کوهستانی در دل دانشکده منابع طبیعی دارای سابقه ۶۰ ساله می‌باشد و در سه دیسیپلین، آبخیزداری، مرتعداری و بیابان زدائی فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه‌های پژوهشی انجام داده و مأموریت گرا فعالیت می‌کند. این گروه در برخی رشته‌ها از جمله رشته مدیریت و کنترل بیابان در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری اقدام به پذیرش دانشجو نموده است که در منطقه خاورمیانه و حتی در سطح جهان تربیت دانشجو در این ارتباط کم سابقه و حتی بی سابقه است.

 با عنایت به مشکلات مربوط به گرد و غبار و ریزگردهای حاکم در منطقه به ویژه در ایران، خشکی و خشکسالی همچنین مشکلات ناشی از مسائل مربوط به کنترل، هدایت آب و پروژه‌های آبخیزداری، امور مربوط به تغییر اقلیم، آب مجازی، منجمله امور مربوط به مرتعداری، تعادل دام و مرتع، اکوسیستم‌های پایدار و شکننده، گیاهان دارویی و نظایر آن صاحب خرد جمعی بوده و نه تنها در تربیت دانشجو و متخصص بلکه در زمینه مسائل پژوهشی و بین المللی نیز فعال می‌باشد و صاحب نظر و ایده‌های فناورانه و نوآورانه و تجارب بومی و ملی می‌باشد.

فعالیت  های این گروه در زمینه های زیر و با همکاری اعضاء هیات علمی ذکر شده به شرح زیر صورت می پذیرد.

الف- مقابله با بیابان زائی و تخریب سرزمین

با همکاری مشترک آقایان دکتر غلامرضا زهتابیان (استاد)، دکتر حسن خسروی (استاد)،دکتر سلمان زارع(استادیار)  و خانم دکتر طیبه مصباح زاده (دانشیار) و  پیشکسوت گروه آقای دکتر حسن احمدی(استاد).

ب- آبخیزداری

با همکاری آقایان دکتر علی سلاجقه (استاد)، ، دکتر شهرام خلیقی (دانشیار)، دکتر علی اکبر نظری سامانی (استاد)، دکتر آرش ملکیان (استاد)، دکتر مهدی قربانی (استاد)، دکتر محمد انصاری و پیشکسوتان گروه ، خانم دکتر سادات فیض نیا (استاد)، آقایان : دکتر علی اکبر مهرابی (استاد)، دکتر محمد مهدوی (استاد)، دکتر محسن محسنی ساروی (استاد).

ج- مرتعداری

با همکاری آقایان دکتر حسین آذرنیوند (استاد)، دکتر محمدجعفری (استاد)، دکتر محمدعلی زارع چاهوکی (استاد)، دکتر علی طویلی (استاد)، دکتر حمیدرضا کشتکار (استادیار)، دکتر اسماعیل علیزاده(استادیار)و پیشکسوت گروه، دکتر حسین ارزانی (استاد)،

 

 

 

عکس

نام و نام خانوادگی

پست سازمانی

واحد

داخلی

مستقیم

نمابر

 

مونا نظر زاده

مسئول دفتر

گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی

232

32249313

 

شهریار آزادبخت

کارشناس آموزشی

گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی

294

32249313

 

​​​

مجید آخشی

کارشناس

گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی

228

32249313

 

  حسن ادیبی   تكنسين واحد ايستگاه آموزشي –تحقيقاتي گلينك طالقان